Over ... Anton Ebben

WIKIPEDIA - Ebben genoot zijn hoogtijdagen eind jaren zeventig. De ruiter nam met zijn paard Jumbo Design in 1976 deel aan de Olympische Spelen in het Canadese Montreal. De enige Nederlandse ruiterploeg die in de geschiedenis van de verkiezing Sportploeg van het Jaar ooit de titel greep was de equipe in 1977. Anton Ebben, Johan Heins, Henk Nooren en Harry Wouters wonnen in dat jaar het Europese teamgoud in Wenen. Op hetzelfde Europees kampioenschap wist Ebben individueel een bronzen medaille te bemachtigen. Bij de wereldkampioenschappen van 1978, in het Duitse Aken, werd het team waarvan Ebben deel uitmaakte tweede. Pas in augustus 2006 was er voor Nederland weer eremetaal in een landenwedstrijd op een WK. Ook met zijn paard Kairouan was hij succesvol. Hij werd in 1978 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

UITVINDER VAN DE SLOWMOTION - Op de Olympische Spelen van 1952 was hij er al bij, als hulpje van de Tilburgse broers Max en Ernest van Loon, die beiden in de samengestelde ruiterwedstrijd (military) uitkwamen. Pas 24 jaar later mocht Anton Ebben zelf de olympische ring in. In het Canadese Montreal kwam hij niet verder dan de 25ste plaats in de kwalificatiewedstrijd. Een teleurstelling was dat. Zijn paard Jumbo Design (7 jaar) was nog te jong, te kijkerig om in de olympische entourage tot prestaties te komen. De Spelen van Mexico (1968) liep hij mis. Alleen amateurs mochten destijds meedoen, Ebben werd als 'profruiter' bestempeld omdat hij ook in het dagelijks leven met paarden werkte.

Anton Ebben, op 22 december 1930 geboren in Tilburg, was de eerste professionele Nederlandse ruiter in een tak van sport die lang werd gedomineerd door hoge militairen en welgestelde paardenhandelaren. Een kleine dertig jaar omspande zijn internationale loopbaan van 1957 tot 1986. Zestig keer kwam hij in landenwedstrijden uit voor Nederland. Zo werd hij een bekend gezicht, altijd met een pet op, een tweed jasje aan, een borreltje en sigaar bij de hand.

Ebben, die steevast werd aangesproken als ‘Toontje’, was een selfmade ruiter. Hij wilde eigenlijk circusacrobaat worden, maar dat verbood zijn vader die als pikeur in dienst was bij Leo van Loon, de vader van Max en Ernest. Daar leerde Ebben junior het vak. Van staljongen werd hij verzorger, en nadat hij zich bewezen had in het ‘afrijden’ van wedstrijdwedstrijdpaarden, mocht hij als ruiter de piste in. Jeugdconcoursen bestonden er nog niet, pas op zijn twintigste kwam Ebben voor het eerst in een springconcours aan de bak, met Sint Hubertus. Aanvankelijk was hij ook een tijdje actief als jockey bij paardenrennen. Ebben beperkte zich tot rennen, aan draverijen had hij een hekel. Hij durfde gewoonweg niet op de sulkey te zitten.

Anton Ebben was jarenlang deelnemer aan Indoor Brabant in Den Bosch. Hij deed onder meer mee aan de eerste editie van Indoor Brabant in 1966, toen nog gehouden in een lage varkenshal. ‘Ik herinner mij dat het bestuur voor die eerste keer vroeg of ze mijn naam mochten gebruiken in de uitnodigingen die ze stuurden aan de internationale ruiters die ze graag wilden hebben. Of dat geholpen heeft weet ik niet, maar meteen vanaf de eerste keer was Indoor Brabant een geslaagd concours’, vertelde Ebben jaren geleden in het Brabants Dagblad. Twee keer werd hij in Den Bosch gehuldigd als ‘ruiter van het jaar’, in 1966 en 1967. Tijdens de 45ste editie in 2011 zal hij worden herdacht.

De prestaties van Ebben kregen allure nadat hij via de stallen van Van Loon en Van Heyst in dienst was gekomen van projectontwikkelaar Reinder Zwolsman. Diens dochter Tineke kreeg les van hem en met de schimmel Prins Ajax en de Franse ruin Kairouan kreeg hij paarden ter beschikking die hem aan successen konden helpen. Met Bajazo, Abadan en Jumbo Design werd hij Nederlands kampioen. In 1977 vergaarde Ebben individueel brons en met Johan Heins, Henk Nooren en Harrie Wouters van den Oudenweijer teamgoud tijdens de Europese kampioenschappen in Wenen. Dit Nederlandse ruiterteam won de verkiezing Sportploeg van het Jaar en is daarmee de enige ruiterploeg die ooit beslag legde op deze prijs. Tijdens het WK springen van 1978 in het Duitse Aken werd het team met Ebben tweede. In 1978 kreeg Toon Ebben de koninklijke onderscheiding 'Ridder in de Orde van Oranje Nassau'.

Ebben stond erom bekend dat hij bijzonder zuinig was op zijn paarden. Bij blessures of verkoudheidjes gaf hij de paarden rust, soms een hele winter lang. 'Ik denk dat ik zo zuinig was op mijn paarden omdat ik besefte dat ik blij mocht zijn dat ik één goed paard had. En dat waren dan geen eens paarden die tonnen kostten', aldus Ebben. Beide paarden werden tot hun dood door hem vertroeteld.

Ebben was vooral een bedachtzame ruiter. ’De uitvinder van de slowmotion’, werd hij door voormalig tv-verslaggever Hans Eysvogel genoemd. Het hedendaagse circus van technische jachtparcoursen, veel reizen en wekelijkse wedstrijden was niets voor hem geweest. Het liefst concentreerde Ebben zich op zware concoursen; een specialiteit van hem was de puissance, op het onvervaard afrijden van een muur van 2.10 meter

Als het paard hem daarbij in de steek liet, volgde een bestraffend woord, zo vertelde hij ooit in een interview met Sport & Toto. ,,Zo’n paard, dat wil wel eens niet. Nou dan krijgt-ie straf. Ik rammel ‘m niet af, hoor. Rammelen moet je een paard nooit, daar bereik je niks mee, daar wek je alleen maar angst mee en met een bang paard doe je niks in de ring. Als-tie het goed gedaan heeft, geeft Roel Weyman, onze verzorger ‘m een klontje. Dat is zijn enige beloning…’ Op Jumbo Design, eigendom van ontwerper Jan des Bouvrie, reed Ebben tot het paard, 19 jaar oud, in 1986 met pensioen mocht. Ook voor Ebben was dat het moment om het rustiger aan te gaan doen. Hij maakte dagelijks een ritje met Jumbo Design, werd official en jurylid.

Om dichtbij de paarden te kunnen zijn, verhuisde Anton Ebben vele tientallen jaren geleden al naar het Gooi. In verzorgingshotel Jachtlust in ’s-Graveland overleed hij vrijdag 4 februari na een lang ziekbed op 80-jarige leeftijd. Tien jaar eerder was zijn echtgenote , amazone Olga Verrijn Stuart, overleden. Toen Ebben ziek werd, schreef Koningin Beatrix hem een persoonlijke brief. Zij herinnerde daarin dankbaar aan de lessen die de koninklijke familie van Ebben hadden gekregen.

Henk Mees

Bronnen: Brabants Dagblad, NRC Handelsblad, Sport & Toto en De top 500, beste Nederlandse sporters van de eeuw (1999)

Foto: Jumping Amsterdam

Over ... Rob Eras

Het Nederlandse springteam bestond uit Rob Eras met Iwan F, Antoon Ebben met Jumbo Design, Henk Nooren met Pluco en Johan Heins met Jagermeester. Het team wist zich niet bij de eerste acht landen te plaatsen die door mochten. Nederland eindigde als 12de. Toon Ebben wist zich niet te plaatsen voor de tweede manche van het individuele kampioenschap en eindigde met Jumbo Design als 25ste. Voor Rob Eras gold hetzelfde en hij werd 30ste. Johan Heins ging niet van start en Henk Nooren, die nu met Jagermeester reed, drong door tot de tweede ronde en eindigde als 13de.