Over ... voetbal op de Spelen van 1920

Veertien landen hadden zich ingeschreven voor het olympisch voetbaltoernooi van de Olympische Zomerspelen die in 1920 in Antwerpen werden gehouden. Pas na de loting meldde Joegoslavië zich aan en werd gekoppeld aan Tsjecho-Slowakije, dat aanvankelijk was vrijgeloot. Om financiële redenen trok Zwitserland (dat uit had moeten komen tegen Frankrijk) zich vlak voor het begin van het toernooi terug. Omtrent het toernooi en de Nederlandse deelname heeft Henk Mees, aan de hand van Felix von Heijden, een uitgebreid verhaal geschreven.

ORANJE LEEUWEN - Veertien landen hadden zich ingeschreven voor het olympisch voetbaltoernooi van de Olympische Zomerspelen die in 1920 in Antwerpen werden gehouden. Pas na de loting meldde Joegoslavië zich aan en werd gekoppeld aan Tsjecho-Slowakije, dat aanvankelijk was vrijgeloot. Om financiële redenen trok Zwitserland (dat uit had moeten komen tegen Frankrijk) zich vlak voor het begin van het toernooi terug.

GESCHIEDENIS 24 - De Nederlandse voetballers deden mee aan de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen. Zowel in 1908 als in 1912 won dit team een bronzen medaille en de hoop was dat er opnieuw een goed sportief resultaat zou worden geboekt in de Belgische stad. Antwerpen lag nog wel na te smeulen van de Eerste Wereldoorlog, waardoor de omstandigheden erg slecht waren. Daar kwamen de voetballers al snel achter. Ze werden gehuisvest op het schip de Hollandia. De verslaggever van Het Vaderland wreef zich op 2 september 1920 de ogen uit over de extreme armoede: ‘Een akelig, somber krot, waarin men geen gevangene opbergt.’

OLYMPISCH SPORTERFGOED - In een nabijgelegen hotel probeerden sommige spelers hun ellende te vergeten aan de bar en op de dansvloer, 'champagne drinkend met ladies, wier deugdopvatting van bedenkelijke breedte is.' Een idee van een voetbalbestuurder om een bloemententoonstelling te bezoeken, werd dan weer afgeslagen. 'Sabotage van de meest onvervalschte soort, baldadige ontwrichting van een goed bedoelde organisatie.' Als straf werden vier spelers weggestuurd, zodat ze niet konden meedoen aan de wedstrijd om de derde plaats tegen Spanje. Hier greep Bosschart echter in en verklaarde namens de spelers, dat ze allemaal naar huis zouden gaan als deze straf werd gehandhaafd. Met andere woorden: de internationals dreigden met een staking! 

HET LAATSTE NIEUWS - Maar er moest natuurlijk ook nog zilver en brons uitgedeeld worden. Daarvoor werd nog een apart toernooi gespeeld, want Tsjechoslowakije kreeg -als het de wedstrijd zou hebben uitgespeeld- niet automatisch zilver zoals nu het geval is. Blijft u even bij de les. De vier verliezende kwartfinalisten (Noorwegen, Italië, Spanje en Zweden) namen het eerst tegen elkaar op, waarna winnaars Spanje en Italië elkaar ontmoetten. De Spanjaarden wonnen die confrontatie. Tot zover is alles nog duidelijk. Vervolgens moest Spanje tegen de verliezende finalist aantreden, maar omdat Tsjechoslowakije gediskwalificeerd werd ging die wedstrijd niet door. De volgende tegenstander van Spanje zou de winnaar van het duel tussen de verliezende halvefinalisten (Frankrijk en Nederland) worden. Voor de Fransen was het echter welletjes geweest en ze stuurden hun kat. Spanje en Nederland mochten onder elkaar tussen uitmaken wie met zilver en brons naar huis mocht. Spanje bleek in die 'troosting' met 3-1 uiteindelijk de betere. Maar het goud, dat was dus voor de Belgen. 

Over ... Leo Bosschart

FONS HERMANS - Leonard François Gerard Bosschart werd in 1888 op Sumatra geboren. Zijn moeder overleed als hij amper een jaar was, vader was luitenant-kolonel in het Nederlandse leger. Op zijn achtste werd Leo naar Holland gestuurd, zijn vader, ondertussen hertrouwd, vervoegde hem in 1903. Als prima leerling ging Leo naar de Hogeschool in Delft en behaalde er in 1911 het diploma van scheepsbouwkundig ingenieur. In de jaren tussen 1910 en 1920 werd hij als kapitein van voetbalclub 'Quick' meermaals opgeroepen voor het Nederlands elftal. Zijn laatste interland vond plaats tijdens de Olympische Spelen van Antwerpen.  In volle oorlogsperiode deed Bosschart veel ervaring op bij verschillende scheepswerven om in 1930 directeur te worden bij de Nederlandse werf 'Conrad'. 

GENEAOLOGIE BOSSCHART - Op 10 mei 1951 is directeur Bosschart overleden. Als een lopend vuur verspreidt dit nieuws zich op de werf. Niemand kan het geloven, niemand wil het geloven. Toch is het waar: Leo Bosschart is niet meer.

Over ... Harry Dénis

HISTORICI.NL - Dénis, Henri Léonard Barthélémi (Harry), civiel-ingenieur en voetballer. Zoon van Henri Gidéon Cato Dénis, beroepsmilitair en notaris, en Maria Helena Elizabeth Cornelia van der Maden. Gehuwd op 6-8-1932 met Kitty Meertens. Uit dit huwelijk werden 2 zoons en 1 dochter geboren. Hij toonde zich een fijnbesnaard technicus - een 'wetenschappelijk voetballer' schreven journalisten - die het tegenspelers door zijn anticiperend vermogen uiterst lastig maakte. Lichamelijke kracht gebruikte hij daarbij zelden. Bovendien viel hij op door zijn koelbloedigheid in hachelijke situaties. Oefenen deed hij twee keer per week. Tegen een verslaggever zei hij: 'Als ik train, oefen ik me gewoonlijk niet in... voetbal. Ik sprint en train op Ausdauer, ook met hardlopen. Wat het voetbal betreft, is elke week 'n match voldoende.' Hij nam deel aan de Olympische spelen van 1920 in Antwerpen, en bij de volgende - die van 1924 te Parijs - speelde het Nederlands elftal met hem als aanvoerder in de halve finale de historische wedstrijd tegen Uruguay, dat als een komeet aan de voetbalhemel was verschenen. De nederlaag van de oranjehemden (2-1) kwam niet onverwacht, de wijze waarop evenwel hield de gemoederen in Nederland nog maandenlang bezig. De Uruguayanen, gestart als favorieten, keken bij de rust tegen een achterstand aan. In de tweede helft namen ze hun toevlucht tot grove overtredingen en kregen zij ten slotte van de Franse scheidsrechter een strafschop cadeau, ondanks heftige maar waardige protesten van Dénis. We hadden, schreef de sportpers alhier, een 'morele overwinning' behaald op de Zuidamerikanen. Kort na de gebeurtenissen in Parijs leidde Dénis HBS in het seizoen 1924/1925 naar een ongeslagen landskampioenschap, tevens het laatste uit de geschiedenis van deze vereniging. Zijn populariteit en immer correcte optreden waren voor het Nederlands Olympisch Comité reden hem in 1928 te verzoeken, bij het begin der spelen van dat jaar te Amsterdam uit naam van alle deelnemers de traditionele Olympische eed af te leggen. Deze plechtige gebeurtenis was een hoogtepunt in Dénis' sportloopbaan. Overigens kwam Nederland al in de eerste ronde van het voetbaltoernooi tegen de gevreesde Uruguayanen uit, en alweer trokken zij aan het langste eind. Tijdens het troosttoernooi speelde Dénis tegen België zijn vijftigste interland. 

Over ... Felix von Heijden

Over ... Frits Kuipers

MEDISCH CONTACT -  Kuipers, afkomstig uit Elst in Gelderland, begon met voetballen bij Quick in Nijmegen en speelde later als verdediger bij HFC (nu De Koninklijke HFC) in Haarlem. Tussen 1920 en 1923 kwam hij vijf keer uit voor het Nederlands elftal. Behalve voetballer was hij ook verdienstelijk roeier. Hij won de Varsity in 1919 en 1921 en de Koninklijke Holland Beker in 1922. Kuipers studeerde medicijnen aan de Universiteit van Amsterdam, vestigde zich als arts in Haarlem en promoveerde in 1932 op het proefschrift Over Haemochromatosis met hepatocerebrale degeneratie. Hij stierf op 44-jarige leeftijd aan de gevolgen van een motorongeluk. Volgens journalist en Oranje-kenner Matty Verkamman was er opzet in het spel: ‘dr. Frits Kuipers (…) was levensmoe en reed zich op zijn motor de dood in’, schreef hij in april 2001 in Trouw.